Małżeństwa mieszczan w połowie XIX wieku na przykładzie Lwówka – H. i A. Szczechowscy

Poniższy artykuł pt. „Małżeństwa mieszczan w połowie XIX wieku na przykładzie Lwówka” został napisany przez Henrykę i Andrzeja Szczechowskich z Poznania. Ukazał się w „Roczniku Ostrowskiego Towarzystwa Genealogicznego” nr VI, wydanym w 2011 roku w Ostrowie Wielkopolskim. Autorzy artykułu nie bez powodu wybrali ten temat, gdyż rodzina Pana Andrzeja ma korzenie w naszym Lwówku, co zresztą poniżej sam wyjaśni. Przy okazji składam podziękowania dla Panów Andrzeja Szczechowskiego i Macieja Kowalczyka za umożliwienie opublikowania artykułu na łamach „Ziemi Lwóweckiej”.

________________________________________________________________________

Zagadnienie małżeństw zawieranych wśród mieszczan w Wielkopolsce w połowie XIX stulecia przedstawione zostanie w formie analizy statystycznej, na przykładzie Lwówka Wielkopolskiego, miejscowości liczącej obecnie około 3000 mieszkańców, a położonej w odległości około 50 kilometrów na zachód od Poznania, przy starej trasie A2 Poznań-Berlin, w centrum słabo zalesionych terenów rolniczych, w otoczeniu większych miast, takich jak: Pniewy, Nowy Tomyśl i Opalenica.

________________________________________________________________________

Wybór miasta Lwówka do opracowania tematu małżeństw wśród mieszczan w połowie XIX wieku, nie jest przypadkowy, lecz powiązany z faktem podjętej przez nas 4 lata temu mozolnej pracy nad genealogią rodu Szczechowskich. A to właśnie z Lwówka pochodzą zapiski dotyczące dziejów tej rodziny, sięgające roku 1620. Z tej to przyczyny mieszczanie Lwówka posłużyli nam jako przykład do badań statystyczno-analitycznych w zakresie zawieranych małżeństw.

________________________________________________________________________

Bogatym źródłem danych do przedstawienia tego zagadnienia są księgi metrykalne parafii rzymskokatolickiej we Lwówku, znajdujące się w Archiwum Państwowym w Poznaniu. Wybrany materiał statystyczny obejmuje okres 15 lat – pomiędzy rokiem 1844 rokiem a 1858. Źródła archiwalne pozwoliły nam na ustalenie liczby zawartych związków małżeńskich w parafii Lwówek w wymienionym okresie lat 1844-1858, a co za tym idzie, na określenie wieku małżonków w dniu zaślubin, w tym: średniego wieku kobiety i mężczyzny w tych małżeństwach, najniższego wieku kobiety i mężczyzny i dalej: najwyższego wieku kobiety i mężczyzny w dniu zaślubin.

________________________________________________________________________

Powyższe kwestie nie wyczerpują jednak zagadnienia małżeństw wśród mieszczan Lwówka w połowie XIX wieku. Interesującym tematem jest bowiem ponadto odsetek wdów i wdowców w liczbie zawartych małżeństw, a także ich wiek w dniu zaślubin. Mając na uwadze wiek nowożeńców, z badanej populacji małżeństw wyodrębniliśmy także informacje o liczbie kobiet starszych od mężczyzn w tychże związkach małżeńskich, z uwzględnieniem stanu cywilnego wdowy.

________________________________________________________________________

Zebrany materiał statystyczny pozwolił ponadto na zbudowanie list rankingowych według wieku dla kobiet i dla mężczyzn w powiązaniu z liczbą zaślubionych par. Zainteresowanie dalszymi szczegółami na temat małżeństw mieszkańców Lwówka zaprowadziło nas do tamtejszego Urzędu Stanu Cywilnego, gdzie na podstawie ksiąg stanu cywilnego ustaliliśmy również liczbę małżeństw zawartych w latach 1944-1958.

________________________________________________________________________

Mając te dane, możemy spojrzeć na zagadnienie małżeństw wśród mieszczan w połowie XIX wieku także z perspektywy porównawczej, obserwując zmiany, jakie zaszły w tym temacie dokładnie po upływie 100 lat. Kwestia ta zostanie przedstawiona w końcowej części niniejszego opracowania.

________________________________________________________________________

Historycznie rzecz biorąc, na funkcjonowanie miasta Lwówka oraz na zachowania jego mieszkańców, których liczba w roku 1843 wynosiła dokładnie 2648 osób, oddziaływały następujące wydarzenia:

• od 15 maja 1833 roku Lwówek przestał być miastem prywatnym;

• – około 1840 roku, na skutek protestów ojców miasta oraz Łąckich – właścicieli okolicznych gruntów, oddalono plany budowy linii kolejowej Berlin-Poznań, mającej przebiegać przez Lwówek;

• – w latach 1848 i 1849 miasto zostało wyludnione przez epidemię cholery oraz zniszczone przez pożar;

• – w 1850 roku nastąpiło potwierdzenie starych przywilejów cechowych (jako genealogiczną ciekawostkę warto w tym miejscu wspomnieć, iż na dokumencie statutu cechu szewców z tego okresu widnieje podpis Szymona Szczechowskiego – pradziadka Andrzeja Szczechowskiego, współautora niniejszego tekstu).

________________________________________________________________________

W połowie XIX stulecia Lwówek był ośrodkiem handlowo-rzemieślniczym. Rozwijało się tu tkactwo, sukiennictwo, garbarstwo i szewstwo. Kwitł handel zbożem, a później również bydłem i spirytusem. W poniedziałki w mieście odbywały się cotygodniowe targi, a cztery razy do roku – jarmarki.

________________________________________________________________________

W środku tych wydarzeń mieszkańcy Lwówka zakochiwali się i pobierali…

________________________________________________________________________

Statystyczny obraz związków małżeńskich mieszkańców parafii Lwówek przedstawiamy w sześciu kolejno numerowanych tabelach, wypełniających treść niniejszego opracowania wraz z komentarzem analitycznym.

________________________________________________________________________

Przedmiotem analizy w pierwszej kolejności jest liczba zawartych małżeństw oraz średni wiek zaślubionych, z wyodrębnieniem wieku najmłodszych i najstarszych nupturientów.

________________________________________________________________________

Materiał statystyczny o liczbie zawartych małżeństw oraz wieku małżonków w dniu zaślubin w latach 1844-1858 w parafii Lwówek zawiera tabela 1.

________________________________________________________________________

Analizując informacje przedstawione w tabeli 1, można wysnuć następujące wnioski:

1. W latach 1844-1858 w parafii Lwówek zostało zawartych 617 małżeństw. Dla celów porównawczych, na podstawie danych źródłowych pochodzących z USC we Lwówku, podajemy, iż 100 lat później (w latach 1944-1958) odnotowano 415 małżeństw. Liczby przemawiają więc za stagnacją w kwestii demograficznej w tej części Wielkopolski, bowiem w połowie XX wieku zawarto o 202 małżeństwa mniej niż w analogicznym okresie XIX stulecia. Owe brakujące 202 małżeństwa stanowią aż 32,7% z liczby związków małżeńskich zawartych w latach 1844-1858. Szczegóły dotyczące tego tematu przedstawimy w końcowej części niniejszego opracowania.

2. Z ogólnej liczby małżeństw zawartych w latach: 1844-1858 najwięcej, bo aż 56 małżeństw przypada na rok początkowy (1844), stanowiąc 9,1% całości. Bliski tej liczbie jest rok 1851 ze wskaźnikiem 8,6% (z liczbą bezwzględną – 53 małżeństwa) oraz lata 1845 i 1858 ze wskaźnikami 8,4% (liczba bezwzględna – 52 małżeństwa). Wyraźny kryzys w tej kwestii nastąpił w 1847 roku, gdy liczba zawartych wówczas małżeństw wynosiła zaledwie 26, czyli 4,2% spośród ogólnej liczby 617 małżeństw w omawianym piętnastoleciu.

3. Najmłodsza panna młoda liczyła sobie 16 lat (małżeństwa takie odbyły się w latach: 1844, 1848, 1849, 1851 oraz 1853), natomiast najstarsza zaślubiona kobieta (wdowa) liczyła sobie 66 lat, a związek małżeński zawarła w 1851 roku.

4. Najmłodszy pan młody brał ślub w wieku 19 lat i przypadek ten odnotowano w parafii Lwówek dwukrotnie: w latach 1850 oraz 1851, najstarszy zaś mężczyzna (wdowiec) żenił się w wieku 76 lat, a nastąpiło to w roku 1851.

5. Średni wiek nupturientów w dniu ślubu, według zebranych danych źródłowych, wynosi dla kobiety 26 lat, a dla mężczyzny 29 lat. Skrajne przypadki w analizowanym piętnastoleciu wystąpiły w latach: 1853 oraz 1857, kiedy to średni wiek kobiet w dniu ślubu wynosił 28 lat, a mężczyzn – 30 lat, natomiast w roku 1844 – średni wiek kobiet w dniu zaślubin wynosił 24 lata, zaś mężczyzn – 27 lat.

________________________________________________________________________

Z powyższej charakterystyki wieku małżonków wynika, że:

• wiek nie stanowił zasadniczej przeszkody na drodze do zawarcia związku małżeńskiego,

• wiek małżonków w dniu zaślubin nie odbiegał bardzo od współczesnych realiów, co potwierdza prawdziwość starego powiedzenia, iż „historia kołem się toczy”.

________________________________________________________________________

Księgi metrykalne parafii rzymskokatolickiej we Lwówku, przechowywane w Archiwum Państwowym w Poznaniu, zawierają także informacje na temat tego, czy nupturienci wstępowali w związek małżeński po raz pierwszy, czy też należeli do grupy osób owdowiałych. Należy przy tym zaznaczyć, iż w owych czasach małżeństwo było często sposobem na przetrwanie (i to zarówno dla kobiety, jak i mężczyzny), a przy podejmowaniu decyzji o wstąpieniu w związek małżeński ważniejsze od sfery uczuć były inne względy: stabilność materialna (często brano pod uwagę tzw. łączenie majątków) oraz potrzeba zapewnienia opieki nad dziećmi z zawartego wcześniej małżeństwa.

________________________________________________________________________

Status wdowy i wdowca często był więc krótkotrwały, co potwierdzają dane statystyczne dotyczące liczby mieszkańców miasta Lwówka zawierających powtórne małżeństwa w omawianym okresie 1844-1858. Dane statystyczne z lat 1844-1858 z parafii Lwówek, dotyczące liczby małżeństw zawartych ogółem oraz liczby wdów i wdowców w tych małżeństwach (wraz z ich wiekiem w dniu zaślubin) zawiera tabela 2.

________________________________________________________________________

Przedstawione w tabeli 2 liczby ukazujące wiek małżonków powtórnie wstępujących w związki małżeńskie w stanie wdowieństwa, pozwalają na wyciągnięcie następujących wniosków:

________________________________________________________________________

1. Na 617 związków małżeńskich zawartych w parafii Lwówek w latach 1844-1858, wdowy stanowiły 15% wśród kobiet wychodzących za mąż, a wdowcy 19% wśród żeniących się powtórnie mężczyzn. W piętnastoleciu tym wyróżnił się rok 1853, w którym w liczbie 42 małżeństw znalazło się 10 wdów, tj. 24 %, a także rok 1857, w którym na 38 małżeństw ślub wzięło 9 wdów, czyli także 24% wśród ogółu zawartych małżeństw. Po stronie wdowców rok 1858 charakteryzuje się najwyższym wskaźnikiem, tj. 33%, w którym wdowcy stanowią 17 spośród 52 mężczyzn zawierających małżeństwo.

2. W małżeństwach zawieranych po raz drugi najmłodsza wdowa miała 20 lat (wydarzyło się to w 1849 roku), natomiast najmłodsi wdowcy byli 28- letnimi mężczyznami, a sytuacja taka w omawianym piętnastoleciu miała miejsce pięciokrotnie, tj. w roku: 1849, 1852, 1853, 1857 oraz 1858.

3. Skoro eksponujemy wiek najmłodszej wdowy i najmłodszego wdowca w dniu zaślubin w tamtych czasach wśród mieszczan Lwówka, nie sposób pominąć wieku najstarszej wdowy i najstarszego wdowca. Na uwagę zasługują dane z roku 1851, z których wynika, iż wdowa liczyła sobie 66 lat, a wdowiec 76 lat; oraz dane z roku 1848, gdy w związek małżeński wstąpiła 62-letnia wdowa i 67-letni wdowiec.

________________________________________________________________________

Rzut oka na dane z lat 1844-1858 pozwala na wyciągnięcie następujących wniosków:

________________________________________________________________________

• na związki małżeńskie w parafii Lwówek nigdy nie było za późno, a przeszkody w tym zakresie nie stanowił ani wiek ani stan wdowieństwa. Takie były bowiem realia życia ówczesnych mieszczan.

• wdowy i wdowcy ponownie wstępujący w związki małżeńskie w połowie XIX stulecia nie byli rzadkością, podczas gdy współcześnie sytuacja ta uległa zmianie. Samodzielność finansowa i cenienie sobie wolnego stanu stały się obecnie czynnikiem ograniczającym zawieranie ponownych małżeństw przez osoby, które owdowiały.

Kolejny interesujący i nadal aktualny temat, którego nie można pominąć przy okazji zgłębiania statystyki małżeństw, to różnica wieku między kobietą a mężczyzną wstępujących w związek małżeński.

Względy biologiczne przemawiają za modelem małżeństwa, w którym kobieta jest młodsza od mężczyzny. Historia nie zawsze jednak taki model potwierdza.

________________________________________________________________________

Dane statystyczne, zawarte we wspomnianych księgach parafialnych parafii Lwówek, wskazują na fakt, że wśród 617 małżeństw zawartych przez jego mieszczan w latach 1844-1858, w 141 przypadkach kobiety były starsze od mężczyzn, co stanowi aż 22,9% ogólnej liczby małżeństw. W grupie tej znajdowało się 40 wdów (28,4% z owej populacji 141 kobiet starszych od swoich mężów).

________________________________________________________________________

Pełna informacja statystyczna na temat liczby kobiet starszych od mężczyzn w związkach małżeńskich w latach 1844-1858 w parafii Lwówek zawarta jest w prezentowanej tabeli 3.

________________________________________________________________________

W prezentowanej tabeli 3 warto podkreślić następujące fakty:

________________________________________________________________________

1. W omawianym okresie 1844-1858 na uwagę zasługuje rok 1858 z liczbą 52 zawartych związków małżeńskich, wśród których 15 kobiet (28,8 %) był starszych od swoich małżonków, a największa różnica wieku pomiędzy mężem a starszą od niego żoną wynosiła 14 lat. W 1844 roku wśród 56 zawartych małżeństw, 14 kobiet (25%) było starszych od mężczyzn, zaś w roku 1848 roku liczba ta wynosiła 12 kobiet przy 42 małżeństwach – czyli 28,6%.

2. Wyjątkowy jest rok 1851, w którym wśród 10 kobiet starszych od swoich mężów, aż 6 było wdowami. Można domniemywać, że ten ich status determinował wybór współmałżonka, a z atrybutem wieku współmałżonka zwyciężył atrybut materialny.

3. Największą różnicę wieku między małżonkami odnotowano w 1850 roku: wynosiła ona 21 lat (w chwili zawarcia związku małżeńskiego kobieta, wychodząca ponownie za mąż, liczyła 50 lat, zaś jej małżonek – 29 lat). W 1853 roku różnica ta wynosiła 19 lat – kobieta liczyła sobie 44 lata, a mężczyzna 25 lat. W 1847 roku różnica wieku pomiędzy małżonkami wynosiła 18 lat (kobieta liczyła 46 lat, a mężczyzna – 28 lat).

________________________________________________________________________

We wszystkich wymienionych trzech przypadkach panny młode były wdowami, wychodzącymi za mąż za kawalerów.

________________________________________________________________________

Powyższe fakty potwierdzają tezę, iż:

– różnice wiekowe nie stanowiły przeszkody w zawieraniu małżeństw,

– w sprawach damsko-męskich na przestrzeni lat nie ma rewolucji.

________________________________________________________________________

Wiek małżonków w dniu zaślubin w wymiarze statystycznym można analizować w różnych kontekstach. Korzystając z bazy danych, opracowaliśmy listę rankingową według: wieku małżonków oraz udziału procentowego liczby zaślubionych w danym wieku – dla populacji kobiet – w latach: 1844-1858 w parafii Lwówek.

________________________________________________________________________

Materiał statystyczny zawiera prezentowana tabela 4.

________________________________________________________________________

W komentarzu do tabeli 4 należy dodać, że:

1. W latach 1844-1858 – wśród 617 zawartych wówczas małżeństw, aż w 60 przypadkach panny młode liczyły 25 lat i to jest najwyższy wskaźnik (9,7%) udziału procentowego w ogólnej liczbie zaślubionych.

2. Kobiety wstępujące w związek małżeński w wieku 22-25 lat stanowią łącznie 35% mężatek z ogółu małżeństw (w liczbach bezwzględnych było to 216 kobiet spośród wychodzących za mąż w omawianym okresie).

3. Kobiety w wieku 16-18 lat, w liczbie 48, stanowią tylko 7,8% ogólnej liczby zaślubionych (a w liczbach bezwzględnych – 48 przypadków), co oznacza, iż wczesne zawieranie małżeństw w połowie XIX wieku nie było wśród lwóweckich mieszczan codziennością. Dla porównania warto dodać, że kobiety w wieku 29-35 lat stanowią już 13,9%, czyli 86 kobiet z ogólnej liczby 617 małżeństw.

4. Kobiet liczących sobie w chwili zamążpójścia 36-45 lat, w omawianym piętnastoleciu było 54 czyli 8,8% ogółu nupturientek, zaś 12 kobiet, wychodzących za mąż w wieku 50-66 lat, stanowi 2,1% wśród wszystkich zaślubionych w okresie 1844- 1858.

5. Wśród nupturientek prym wiodą kobiety w wieku 19-28 (411 kobiet spośród 617 zawartych małżeństw – czyli 66,6% ich ogółu). Sytuacja ta wyraźnie znajduje uzasadnienie w wymiarze biologicznym, nasuwając refleksję, iż natury nie da się oszukać.

________________________________________________________________________

Dane statystyczne z połowy XIX wieku w odniesieniu do wieku kobiet wychodzących za mąż, ukazują, iż mieszkanki Lwówka najliczniej wstępowały na ślubny kobierzec w wieku najbardziej optymalnym ze względów biologicznych.

________________________________________________________________________

Po przedstawieniu zagadnienia wieku mieszczanek Lwówka, wstępujących w związki małżeńskie w latach 1844-1858, pora zająć się tą kwestią w odniesieniu do mężczyzn. Poniżej prześledzimy więc, co kryje materiał statystyczny na temat wieku nupturientów płci męskiej w chwili zawierania przez nich związków małżeńskich.

________________________________________________________________________

Obraz rankingu według wieku zaślubionych oraz według udziału procentowego liczby zaślubionych w określonym wieku dla populacji mężczyzn w latach 1844-1858 w parafii Lwówek przedstawia tabela 5.

________________________________________________________________________

Cyfry zawarte w tabeli 5 można skomentować następująco:

1. W latach 1844-1858 – z ogólnej populacji 617 małżeństw, 73 mężczyzn zawarło małżeństwo mając 26 lat, co jest najwyższym wskaźnikiem udziału procentowego w ogólnej liczbie zaślubionych (11,8% w tej kategorii wiekowej).

2. Mężczyźni, decydujący się na małżeństwo w wieku 23-27 lat, w tej statystyce stanowią łącznie aż 49,1% ogółu małżeństw (w liczbach bezwzględnych dotyczy to 303 nupturientów).

3. Mężczyźni w wieku 16-21 lat, składający się na grupę liczącą 42 osoby, stanowią jedynie 6,8% z ogólnej liczby małżeństw, co wskazuje, iż wczesny ożenek nie był wśród lwóweckich mieszczan dość częsty. Dla porównania warto dodać, że mężczyźni w wieku 28-36 lat stanowią znaczny odsetek, obejmujący 27,9% ogółu nupturientów (172 osoby).

4. Kolejny przedział wiekowy, obejmujący osoby liczące w chwili wstępowania w związek małżeński 37-47 lat, w omawianym okresie charakteryzował się wskaźnikiem procentowym na poziomie 7,3% (45 nupturientów). Natomiast w grupie mężczyzn w wieku 60-76 lat było tylko 9 nupturientów, co stanowi zaledwie 1,5% ogółu mieszczan Lwówka wstępujących w związek małżeński. Przyjmując założenie, że liczby nie kłamią, nasuwa się więc wniosek, iż ów przedział wiekowy nie sprzyjał stawaniu na ślubnym kobiercu.

5. Najliczniejszą grupę reprezentują mężczyźni w wieku 22-33 lat. Jest ich 473 wśród 617 małżeństw zawartych w omawianym piętnastoleciu, co daje niezmiernie wysoki wskaźnik procentowy, sięgający 76,7%. Można przyjąć, że jest to bardzo dobry wiek na ożenek, czyli że niewiele się zmieniło nawet na przestrzeni wieków.

6. Oceniając kolejny przedział wiekowy dla mężczyzn, tj. 34-50 lat, można powiedzieć, że panowie tracą w tym wieku na popularności w kwestii ożenku, bowiem jedynie 81 spośród nich zawarło związek małżeński, stanowiąc 13,1% całej badanej populacji.

________________________________________________________________________

Dopełnieniem niniejszego opracowania jest zasygnalizowane na wstępie porównanie omówionych powyżej statystyk dotyczących małżeństw zawartych we Lwówku w latach 1844-1858 z analogicznymi danymi z lat 1944-1958 uzyskanymi w wyniku kwerendy przeprowadzonej w księgach małżeństw znajdujących się w Urzędzie Stanu Cywilnego we Lwówku.

________________________________________________________________________

Owe dane, mające stanowić materiał dla krótkiej analizy porównawczej zagadnień statystycznych dotyczących zawierania małżeństw wśród mieszkańców Lwówka w połowie XIX wieku i w analogicznym okresie kolejnego stulecia, zawiera zamieszczona poniżej tabela 6.

________________________________________________________________________

Już pierwsze spojrzenie na cyfry w tabeli 6 może nas zaskoczyć, ponieważ – o czym już wspomniano – w latach 1944-1958 zawarto we Lwówku o 202 małżeństwa mniej, niż w latach 1844-1858. W skali omawianych 15 lat nastąpił więc spadek aż o 32,7%.

________________________________________________________________________

Przyczyn tego regresu możemy doszukiwać się w ogólnych uwarunkowaniach ekonomicznych mieszkańców oraz peregrynacjach ludności po zawirowaniach wojennych. Przyjmując 415 małżeństw zawartych w latach 1944-1958 za odsetek rzędu 100%, łatwo zauważyć, iż największy ich udział (aż 18,1%, a w liczbie bezwzględnej – 75 małżeństw) dotyczy roku 1950. Może to uzasadniać hipotezę, iż we Lwówku proces demograficzny, polegający na wkraczaniu w dorosłe życie roczników urodzonych przed II wojną światową i zawieraniu przez nie związków małżeńskich, nastąpił na przełomie lat 40. i 50. XX stulecia.

________________________________________________________________________

Kolejny wskaźnik – rzędu 12,8% zawartych małżeństw (a w liczbach bezwzględnych – 53 małżeństw), dotyczy roku 1945 i wiąże się zapewne z realizacją wielu niemożliwych do urzeczywistnienia podczas niemieckiej okupacji planów małżeńskich. Po wyzwoleniu Lwówka (co nastąpiło 25 stycznia 1945 roku) te małżeńskie zamiary mogły zostać wcielone w życie.

________________________________________________________________________

W przeciwieństwie do okresu powojennego, w poszczególnych omawianych latach XIX wieku (od 1844 roku do 1858 roku) liczba zawieranych związków małżeńskich kształtowała się względnie równomiernie, co świadczy o stabilizacji życia mieszczan w parafii Lwówek na tle wydarzeń historycznych.

________________________________________________________________________

Niewielki wzrost ponad przeciętną liczbę zawartych związków małżeńskich odnotowano w tym piętnastoleciu jedynie w latach: 1844, 1845, 1851 oraz 1858, w których zawarte zostały kolejno: 56, 52, 53 i ponownie 52 małżeństwa.

________________________________________________________________________

Po przedstawieniu zagadnienia zawierania małżeństw w oparciu o dane pochodzące z ksiąg metrykalnych parafii lwóweckiej oraz ksiąg stanu cywilnego z USC we Lwówku, pamiętając, iż ogólne realia życia większości XIX-wiecznych wielkopolskich miasteczek były podobne, możemy lekko przymknąć oczy, pobudzić naszą wyobraźnię i pomyśleć, że podobne procesy demograficzne mogły mieć miejsce także w innych miejscowościach z terenu Wielkopolski.

________________________________________________________________________

Kończąc tym optymistycznym akcentem, warto sformułować następujące pytanie: Jaki materiał statystyczny dotyczący zawierania związków małżeńskich pozostanie w archiwach po współczesnym pokoleniu?

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

________________________________________________________________________

I. Źródła:

________________________________________________________________________

1. Archiwum Państwowe w Poznaniu, Zespół: Lwówek – parafia rzymskokatolicka, Księgi metrykalne z lat 1844-1858

2. Urząd Stanu Cywilnego we Lwówku, Akta małżeństw z lat 1944-1958

________________________________________________________________________

II. Literatura:

________________________________________________________________________

1. Stanisław Karwowski, Lwówek i jego dziedzice, Poznań 1914 (dostęp na: www.wbc.poznan.pl)

2. Antoni Śmigielski, Lwówek, „Wielkopolska Biblioteka Krajoznawcza” Nr 6, Poznań 1994.

________________________________________________________________________

III. Spis tabel:

________________________________________________________________________

Tabela 1 – Informacja o liczbie zawartych małżeństw oraz wieku małżonków w dniu zaślubin w latach 1844-1858 w parafii Lwówek.

Tabela 2 – Informacja o liczbie zawartych małżeństw oraz liczbie wdów i wdowców w tych małżeństwach i ich wieku w dniu zaślubin w latach 1844-1858 w parafii Lwówek.

Tabela 3 – Informacja o liczbie kobiet starszych od mężczyzn w związkach małżeńskich w latach 1844-1858 w parafii Lwówek.

Tabela 4 – Ranking (kolumna 2) wg wieku zaślubionych w latach 1844-1858 w parafii Lwówek – kobiety. Ranking (kolumna 4) wg udziału procentowego liczby zaślubionych w latach 1844-1858 w parafii Lwówek – kobiety.

Tabela 5 – Ranking (kolumna 2) wg wieku zaślubionych w latach 1844-1858 w parafii Lwówek – mężczyźni.

Ranking (kolumna 4) wg udziału procentowego liczby zaślubionych w latach 1844-1858 w parafii Lwówek – mężczyźni.

Tabela 6 – Informacja o liczbie zawartych małżeństw w latach 1944-1958 wg danych z USC Lwówek oraz o liczbie zawartych małżeństw w latach 1844-1858 w parafii Lwówek.